Τα επιστημονικά δώρα που θα θέλαμε για το 2018

Ισως το τελευταίο πράγμα που θα περίμενε κανείς να διαβάσει σε ένα ένθετο όπως το ΒΗΜΑ-Science είναι επιστολές προς τον Αγιο Βασίλη! Αλλά εφέτος όλοι οι συνάδελφοι συμφωνήσαμε να γίνουμε για λίγο παιδιά και να σας παρουσιάσουμε με παιχνιδιάρικο τρόπο επιτεύγματα τα οποία ανοίγουν νέες και ενδιαφέρουσες προοπτικές για το μέλλον. Προφανώς δεν διαθέτουμε τη γυάλινη σφαίρα, αλλά παρακολουθώντας τα τεκταινόμενα μπορεί κανείς να υποθέσει βάσιμα πώς θα εξελιχθούν τα ερευνητικά πεδία αιχμής. Αυτό κάναμε και εμείς, όπως θα διαπιστώσετε στις σελίδες που ακολουθούν, διατηρώντας πάντα την κριτική ματιά μας.

Καλή χρονιά σε όλους......

...πες μου πόσο κβαντική είναι η βιολογία

Υπάρχουν άραγε στους ζωντανούς οργανισμούς φαινόμενα τα οποία θα μπορούσαν να εξηγηθούν μόνο με τη βοήθεια της κβαντικής μηχανικής; Ή αλλιώς, έχει η κβαντική μηχανική κάποιον ρόλο να παίξει στο εσωτερικό των κυττάρων; Τέτοιου τύπου ερωτήματα συνοψίζουν τις αγωνίες των ερευνητών ενός πεδίου, αυτού της κβαντικής βιολογίας, που γνωρίζει μια νέα άνθηση.

Η ιδέα της κβαντικής βιολογίας δεν είναι καινούργια. Ολα ξεκίνησαν τον περασμένο αιώνα, και ειδικότερα τη δεκαετία του 1920, με τη γέννηση της κβαντικής μηχανικής. Ενας από τους πρωτεργάτες της κβαντικής μηχανικής, ο Ερβιν Σρέντινγκερ (Erwin Schrödinger,1887-1961), έδωσε τον Φεβρουάριο του 1943 μια σειρά διαλέξεων στο Κολέγιο Trinity του Δουβλίνου με θέμα «Πώς θα μπορούσαν τα χωροχρονικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα μέσα στα όρια των ζωντανών οργανισμών να εξηγηθούν από τη φυσική και τη χημεία». Οι διαλέξεις αυτές τον επόμενο χρόνο εκδόθηκαν σε βιβλίο με τίτλο «Τι είναι η ζωή». Το βιβλίο αυτό υπήρξε ένα από τα πλέον επιδραστικά βιβλία του περασμένου αιώνα σε ό,τι αφορά τη θεώρηση των επιστημόνων για τα βιολογικά συστήματα.

Με δεδομένη τη δυσκολία της κατανόησης των φαινομένων της κβαντικής μηχανικής ακόμα και από τους φυσικούς, είναι προφανές ότι η κβαντική βιολογία είναι ένα διεπιστημονικό πεδίο. Χάρη στη συνεργασία βιοφυσικών και βιολόγων τα τελευταία δέκα χρόνια εντοπίζονται πράγματι βιολογικά φαινόμενα τα οποία δεν μπορούν να εξηγηθούν παρά μόνο με όρους κβαντομηχανικής.

Δεν αποτελεί ίσως έκπληξη το γεγονός ότι η φωτοσύνθεση, η αξιοποίηση από τα φυτά του ηλιακού φωτός για την παραγωγή τροφής με τη μορφή σακχάρων, είναι το πρώτο βιολογικό φαινόμενο που βρέθηκε να εμφανίζει μια κβαντική συνιστώσα. Απαθανατίζοντας «στιγμιότυπα» από τη διαδικασία μεταφοράς ενέργειας στο σύμπλεγμα των πρωτεϊνών που εμπλέκονται στη φωτοσύνθεση, αμερικανοί και στη συνέχεια ισπανοί ερευνητές κατέδειξαν την ύπαρξη του φαινομένου της κβαντικής συνοχής. Κατέδειξαν δηλαδή ότι ένα φωτόνιο συμπεριφέρεται ταυτόχρονα ως σωματίδιο και ως κύμα.

Τα κβαντικά φαινόμενα δεν περιορίζονται όμως μόνο στα φυτικά κύτταρα. Χάρη στα πρωτοποριακά πειράματα του Luca Turin και του Ευθύμιου Σκουλάκη στο Ινστιτούτο Φλέμινγκ γνωρίζουμε ότι η όσφρησή μας είναι (και) κβαντική. Ειδικότερα, οι δύο ερευνητές κατέδειξαν ότι ο μόνος τρόπος να εξηγηθεί το γεγονός πως μπορούμε να διακρίνουμε πολύ περισσότερες οσμές απ’ ό,τι θα επέτρεπε ο περιορισμένος αριθμός οσφρητικών υποδοχέων στη μύτη μας δεν είναι μέσω των διαφορών της στερεοδιάταξης των μορίων, αλλά μέσω των διαφορών στις συχνότητες ταλάντωσής τους, πράγμα το οποίο εξηγείται μόνο κβαντικά.

Το πόσα και ποια φαινόμενα στο εσωτερικό των κυττάρων είναι κβαντικά αποτελεί ένα από τα πλέον καυτά ζητήματα της σύγχρονης βιολογίας και αναμφίβολα θα υπάρξουν πολλές εκπλήξεις στο εγγύς μέλλον.
Ι.Σ.

...κάνε να «φιλιώσει» η Σχετικότητα με την Κβαντική Μηχανική

Είμαι μεγάλο παιδί πλέον και έτσι μπορώ να ζητώ και δώρα που είναι άυλα. Δώρα που δεν έρχονται μέσα σε κούτες και χαρτιά πολύχρωμα, αλλά ως εργασίες σε περιοδικά για τη Φυσική. Ενα μεγάλο δώρο, λοιπόν, θα ήταν για πολλούς αν οι δύο θεωρίες, αυτή του Αϊνστάιν για τη Σχετικότητα και η άλλη, που ο Αλμπερτ ποτέ του δεν τη χώνεψε, της Κβαντικής Μηχανικής, μπορούσαν κάπου να συναντηθούν. Εστω και με κάποιον φευγαλέο τρόπο, αφού οι άνθρωποι της Φυσικής είναι αναγκασμένοι, σε ένα τέτοιο υψηλό επίπεδο, μόνο θεωρίες να διατυπώνουν.

Ελπίδες πάντως για ένα τέτοιο δώρο υπάρχουν. Το ξεκίνημα έγινε με τις «σκουληκότρυπες», τις διαδρομές που μπορούν να ενώσουν στον χωροχρόνο δύο μαύρες οπές. Από το 1916 υπήρχε η έννοια της μαύρης οπής, ενός χώρου όπου το πεδίο βαρύτητας είναι τόσο ισχυρό, ώστε όποιο υλικό σώμα βρεθεί εκεί δεν μπορεί πλέον να απομακρυνθεί. Οι «σκουληκότρυπες» εμφανίστηκαν στο… νοητικό μας πεδίο το 1935, ως αποτέλεσμα της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, σε εργασίες του Αλμπερτ Αϊνστάιν και του Νέιθαν Ρόζεν, που ήταν τότε συνεργάτες στο Πρίνστον. Τότε τις είχαν ονομάσει «γέφυρες», διότι η θεωρία έβγαζε πως μπορούσαν να ενώσουν δύο σημεία του χωροχρόνου οσοδήποτε μακρινά είναι, αρκεί να υπήρχαν στα δύο άκρα της διαδρομής συνθήκες ανάλογες με αυτές που επικρατούν σε μια αληθινή μαύρη οπή, και κάποιος ή έστω μια πληροφορία θα μπορούσε να ταξιδέψει από το ένα σημείο στο άλλο κόβοντας αφάνταστα πολύ δρόμο και χρόνο ταυτόχρονα. Βέβαια, η θεωρία, που έγινε πιο σαφής μόλις το 1960, λέει επίσης ότι και η ζωή τους και η έκτασή τους είναι ασύλληπτα μικρές και ένα υλικό σώμα δεν θα άντεχε στη διαδρομή. Πάντως, όλη αυτή η ιδεατή κατασκευή βαπτίστηκε «φαινόμενο-ER», από τα αρχικά των δύο διασήμων συνεργατών.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο φαινόμενο που έχει βασανίσει ακόμη περισσότερο όχι μόνο τον Αϊνστάιν, αλλά και πολλούς άλλους εξίσου μεγαλοφυείς φυσικούς. Αλλωστε δεν είναι άστοχος ο αφορισμός του Ρίτσαρντ Φάινμαν: «Κανείς δεν καταλαβαίνει την Κβαντική Φυσική». Πρόκειται για το «φαινόμενο Einstein - Podolsky - Rosen» ή αλλιώς «EPR». Είναι αυτό που διαψεύδει την άποψη του Αϊνστάιν ότι η ύψιστη ταχύτητα στο Σύμπαν είναι αυτή του φωτός. Αποδείχθηκε ότι αν πάρεις δύο σωματίδια που έχεις πρώτα συνδέσει με κάποιον τρόπο τα χαρακτηριστικά τους και μετά τα απομακρύνεις σε όσο θέλεις μεγάλη απόσταση, ακόμη και αν βρεθούν σε διαφορετικούς γαλαξίες, αν αλλάξεις κάποια χαρακτηριστικά του ενός, είναι τέτοια η… διαπλοκή μεταξύ τους, ώστε θα μεταβληθούν αυτόματα και αντίστοιχα και του άλλου. Αλλά ακαριαία. Σε πολύ μικρότερο χρόνο από ό,τι θα χρειαζόταν ένα σήμα με την ταχύτητα του φωτός να δώσει το σύνθημα της αλλαγής.

Μερικά ανήσυχα μυαλά, όπως ο Λέοναρντ Σάσκιντ, είχαν αρχίσει αρκετά χρόνια πριν να το «ψιθυρίζουν». Αυτή τη χρονιά, ένας από τους «Φαραώ της Κβαντομηχανικής», ο Χουάν Μαλδασένα, βγήκε εντελώς ανοιχτά και έγραψε ότι κατά τη γνώμη του τα δυο φαινόμενα, οι «σκουληκότρυπες» και η διαπλοκή των σωματιδίων, που ανήκουν σε δύο εντελώς ασυμβίβαστες μεταξύ τους θεωρίες, όπως πίστευαν οι περισσότεροι φυσικοί, με πρώτο τον Αϊνστάιν, είναι εκδηλώσεις του ίδιου φαινομένου. Και αυτή η ακαριαία διάδοση της πληροφορίας από το ένα σωματίδιο στο άλλο γίνεται μέσα από μια «σκουληκότρυπα».

Αυτό, λοιπόν, θέλουν πολλοί από εμάς ως δώρο. Δηλαδή τι δώρο, δωράκλα: Να επιβεβαιωθεί η συμφιλίωση της Θεωρίας της Σχετικότητας με τη Θεωρία της Κβαντικής Μηχανικής.
Α.Γ.

...στείλε με στο Διάστημα!

Τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης οικονομίας βρήκαν ένα νέο πεδίο για να συνεχίσουν τον επιχειρηματικό τους ανταγωνισμό. Αυτό το νέο πεδίο δεν είναι άλλο από το... Διάστημα. Οι ιδιοκτήτες κολοσσών όπως η Tesla, η Amazon, η Virgin έχουν δημιουργήσει ιδιωτικές διαστημικές εταιρείες οι οποίες στοχεύουν στην κατασκευή προηγμένων πυραύλων αλλά και διαστημικών σκαφών που θα πραγματοποιούν τουριστικά ταξίδια έξω από τη Γη και κυρίως στη δημιουργία αποικιών στη Σελήνη και στον Αρη. Παρ’ όλα αυτά η NASA εξακολουθεί να κρατά τα ηνία της πρωτοπορίας και της έρευνας στην ανάπτυξη διαστημικών τεχνολογιών. Η διαστημική υπηρεσία των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια πειραματίζεται με μια τεχνολογία βγαλμένη κυριολεκτικά από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Πριν από 15 χρόνια ο βρετανός εφευρέτης Ρότζερ Σόγερ παρουσίασε την ιδέα του για ένα επαναστατικό σύστημα προώθησης διαστημικών σκαφών ονόματι EM Drive. Σύμφωνα με τον Σόγερ, το σύστημα αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στα διαστημικά σκάφη να μετακινούνται με εκπληκτική ταχύτητα στο Διάστημα.

O επιστημονικός κόσμος χωρίστηκε εκείνη την εποχή σε αυτούς που ειρωνεύθηκαν την ιδέα και σε εκείνους που δεν τη χλεύασαν μεν αλλά υποστήριξαν ότι είναι επιστημονικά αδύνατον να υπάρξει ένα τέτοιο σύστημα. H NASA αποφάσισε τελικά να διερευνήσει αν υπάρχει περιθώριο ανάπτυξης αυτής της τεχνολογίας και όπως φαίνεται το σύστημα EM Drive μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Η NASA έκανε γνωστό ότι από τις μέχρι τώρα δοκιμές προκύπτει πως μπορεί να κατασκευαστεί ένας κινητήρας που θα επιτρέπει σε ένα σκάφος να μεταφέρει επιβάτες και φορτία στη Σελήνη σε τέσσερις ώρες, ενώ θα μειώνει τον χρόνο μετάβασης στον Αρη από τους έξι μήνες (με τα σημερινά τεχνικά μέσα) σε 70 ημέρες.
Θ.Λ.

...πες μου, υπάρχει κι άλλη Γη;

Κάποτε πιστεύαμε ότι η Γη ήταν ο μοναδικός πλανήτης στο Σύμπαν και τώρα δεν προλαβαίνουμε να μετράμε τους πλανήτες που ανακαλύπτονται σε σχεδόν ημερήσια πλέον βάση. Οπως είναι ευνόητο, οι επιστήμονες έχοντας πια στα χέρια τους τα απαραίτητα τεχνικά μέσα (ισχυρά επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια) παράλληλα με την προσπάθεια εντοπισμού πλανητών σε άλλα άστρα προσπαθούσαν να... ξετρυπώσουν και κάποιον πλανήτη με χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της Γης.

Αρχικά η προσπάθεια αυτή δεν στέφθηκε από επιτυχία, αφού τα τεχνικά μέσα σε πρώτο στάδιο επέτρεπαν τον εντοπισμό μόνο μεγάλων πλανητών αερίου σαν τον Δία. Γρήγορα όμως η αναβάθμιση των τηλεσκοπίων και η ανάπτυξη νέων μεθόδων εντοπισμού και μελέτης δεδομένων οδήγησαν στην ανακάλυψη και πλανητών με χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της Γης. Εχουν εντοπιστεί πολλοί βραχώδεις πλανήτες με μέγεθος παρόμοιο με αυτό του πλανήτη μας, δύο χαρακτηριστικά που θεωρούνται από τους ειδικούς βασικές προϋποθέσεις για την παρουσία της ζωής. Ωστόσο οι περισσότεροι από αυτούς τους πλανήτες δεν είναι το ίδιο φιλόξενοι στη ζωή όπως ο δικός μας γιατί βρίσκονται πολύ κοντά στο μητρικό τους άστρο και το περιβάλλον τους είναι κυριολεκτικά κολασμένο.

Κάποιοι λίγοι πλανήτες με χαρακτηριστικά σαν της Γης που βρίσκονται σε απόσταση από το άστρο τους δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακόμη αν διαθέτουν γεωατμοσφαιρικές συνθήκες (νερό σε υγρή μορφή κ.ά.) που να ευνοούν την παρουσία της ζωής και αν είναι κατοικήσιμοι, αν θα μπορούσε δηλαδή ο άνθρωπος να ζήσει εκεί. Πολλοί επιστήμονες, προεξάρχοντος του Στίβεν Χόκινγκ, υποστηρίζουν ότι η μετανάστευση του ανθρώπου από τη Γη είναι επιβεβλημένη αν θέλουμε να συνεχίσουμε να υπάρχουμε στο Σύμπαν.

Ετσι η αναζήτηση μιας νέας Γης για να... μετακομίσουμε εκεί θα συνεχιστεί. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και κάποιοι που βλέπουν με δυσπιστία την ανακάλυψη ενός κατοικήσιμου πλανήτη, αφού φοβούνται ότι οι μορφές ζωής που μπορεί να βρίσκονται εκεί ίσως να μην είναι ιδιαίτερα φιλικές στον άνθρωπο, είτε αυτές είναι μικροβιακές είτε, πολύ περισσότερο, νοήμονες.
Θ.Λ.

...φτιάξε μια «φάτνη» για τα πολύ πρόωρα μωρά

Είναι μια ευχή πάρα πολλών γονιών ανά τον κόσμο, οι οποίοι όταν ξεκινούσε το μαγικό ταξίδι της εγκυμοσύνης δεν φαντάζονταν ότι αυτό θα τέλειωνε πρόωρα, απότομα, βεβιασμένα, μέσα σε μια Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών. Είναι οι γονείς εκείνοι που αντί να κρατούν το παιδί τους στην αγκαλιά τους μετά τη γέννησή του, όπως ονειρεύονται όλοι οι γονείς, φορούν μια αποστειρωμένη στολή και το κοιτάζουν πίσω από το «κουκούλι» μιας θερμοκοιτίδας καλωδιωμένο, χιλιοτρυπημένο, τοσοδούλι και ταλαιπωρημένο χωρίς να μπορούν να το αγγίξουν. Αυτό το «κουκούλι» βέβαια, χάρη στην πρόοδο της επιστήμης αλλά και στις προσπάθειες γιατρών και νοσηλευτών, καταφέρνει να χαρίσει ζωή σε πολλά πρόωρα μωρά και να τα οδηγήσει τελικά εκεί όπου ανήκουν, στο σπίτι τους.

Η προωρότητα όμως είναι μια υπόθεση σκληρή που δεν έχει πάντοτε αίσιο τέλος – ειδικά για τα πολύ πρόωρα μωρά, εκείνα που έρχονται στον κόσμο πριν από τις 23 εβδομάδες (αν και έχουμε δει κάποιες φορές μικρούς μαχητές και μαχήτριες, μικρά θαύματα του κόσμου τούτου, να τα καταφέρνουν να κρατηθούν στη ζωή ακόμα και με τέτοια προωρότητα). Γενικώς σήμερα οι πιθανότητες επιβίωσης για ένα μωρό που έρχεται στον κόσμο στην 22η εβδομάδα είναι σχεδόν μηδενικές, ωστόσο αυξάνονται σημαντικά με κάθε επιπλέον ημέρα μέσα στη μήτρα: στην 23η εβδομάδα γέννησης οι πιθανότητες επιβίωσης είναι 15%, στις 24 εβδομάδες γύρω στο 55%, ενώ στις 25 εβδομάδες μπορεί και να αγγίζουν το 80% – τουλάχιστον στον προηγμένο κόσμο, ανάλογα βέβαια με τον εξοπλισμό και τις δυνατότητες των νοσοκομείων κάθε χώρας. Επιβίωση δεν σημαίνει όμως πάντοτε και ποιότητα ζωής: πολλά πολύ πρόωρα μωρά αντιμετωπίζουν για πάντα πλήθος σωματικών αλλά και νοητικών προβλημάτων συνεχίζοντας να δίνουν καθημερινά μάχες για τη ζωή τους και σε πολλές περιπτώσεις να τις κερδίζουν βήμα-βήμα, μέρα-μέρα (είπαμε, μιλάμε για μεγάλους αγωνιστές, τους πιο άξιους αγωνιστές...).

Μέσα στο 2017 ερευνητές του Νοσοκομείου Παίδων της Φιλαδέλφειας παρουσίασαν στην επιθεώρηση «Nature Communications» ένα σύστημα που υπόσχεται να τα βάλει ακόμα και με το πιο σκληρό πρόσωπο της προωρότητας, αναλαμβάνοντας τον ρόλο της μήτρας και κρατώντας στη ζωή πάρα πολύ πρόωρα μωρά. Το σύστημα αυτό κατάφερε για πρώτη φορά να κρατήσει στη ζωή αρνάκια τα οποία είχαν γεννηθεί στο αντίστοιχο της 23ης εβδομάδας ζωής μιας ανθρώπινης εγκυμοσύνης, επί ένα άκρως κρίσιμο διάστημα τεσσάρων εβδομάδων. Η «τεχνητή μήτρα» είναι ουσιαστικώς ένας βιοασκός που αποτελεί «γέφυρα» ανάμεσα στη μήτρα της μητέρας και στον έξω κόσμο για μωρά που γεννιούνται μεταξύ της 23ης και της 28ης εβδομάδας. Στο πλαίσιο του πειράματος, έξι πολύ πρόωρα αρνάκια τοποθετήθηκαν σε αυτόν τον ασκό στον οποίο επέπλεαν μέσα σε ένα υγρό που προσομοίαζε με το αμνιακό και το οποίο τούς παρείχε όλα τα απαραίτητα για την ανάπτυξή τους θρεπτικά συστατικά. Τα ζωάκια βγήκαν από τον «σάκο-μήτρα» ύστερα από τέσσερις εβδομάδες, οι οποίες αποδείχθηκαν καθοριστικές για την επιβίωσή τους. Μάλιστα σήμερα, έναν χρόνο μετά, είναι υγιέστατα.

Η ερευνητική ομάδα βρίσκεται σε συζητήσεις με την αρμόδια Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και εκτιμά ότι το σύστημα θα μπορέσει να περάσει σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους μέσα σε τρία έτη. Μακάρι η τεχνητή αυτή μήτρα να αποτελέσει τη «φάτνη» για πολλά πρόωρα μωρά στο μέλλον...
Θ.ΤΣ.

...φτιάξε ένα ρομπότ που να μη φοβάμαι

Τον περασμένο Οκτώβριο η ανθρωπότητα ένιωσε μια πρωτόγνωρη αμηχανία (αναμεμειγμένη με μια δόση φόβου) παρακολουθώντας τη Σοφία, το πρώτο ρομπότ που αναγνωρίστηκε ως υπήκοος ενός κράτους, της Σαουδικής Αραβίας, να δίνει συνεντεύξεις στην τηλεόραση. Ανθρώπινα όμορφη (τα χαρακτηριστικά της είναι εμπνευσμένα από την Οντρεϊ Χέπμπορν), με μεγάλα μάτια που κοιτάζουν απευθείας τον συνομιλητή της και ένα εκφραστικό πρόσωπο που μπορεί να χαμογελάσει, να συνοφρυωθεί ή να θυμώσει, η Σοφία συνομίλησε με δημοσιογράφους και απάντησε στις ερωτήσεις τους με ευφράδεια και απρόσμενο χιούμορ.

Τα φαινόμενα ωστόσο απατούν. Η Σοφία δεν είναι τόσο «έξυπνη» όσο φάνηκε σε αυτές τις εμφανίσεις. Είναι ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ το οποίο σύμφωνα με τους κατασκευαστές του χρησιμοποιεί συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, επεξεργασίας οπτικών δεδομένων και αναγνώρισης προσώπων καθώς και μηχανικής εκμάθησης. Μπορεί να απαντήσει σε προκαθορισμένες ερωτήσεις και να κάνει απλές συζητήσεις (π.χ., για τον καιρό), αλλά δεν μπορεί να συζητήσει αυθόρμητα με τον τρόπο που παρουσιάστηκε στην τηλεόραση. Οι ειδικοί που παρακολούθησαν τις εμφανίσεις της δήλωσαν κατηγορηματικά ότι οι περισσότερες απαντήσεις της πρέπει να ήταν «γραμμένες» εκ των προτέρων. Και κανένας δεν τους αμφισβήτησε, εφόσον είναι γνωστό ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει ακόμη κατορθώσει να ανέβει επίπεδο και να γίνει «γενική τεχνητή νοημοσύνη».

Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό το «άβολο» συναίσθημα που ξύπνησε τόσο έντονα η Σοφία δεν είναι υπαρκτό και σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένο. Παρά το γεγονός ότι τα ρομποτικά συστήματα χρησιμοποιούνται ευρέως, από τη βιομηχανική παραγωγή και τον κατασκευαστικό τομέα ως την ιατρική και την επιστημονική έρευνα, απλοποιώντας «βαριές» ή επικίνδυνες διαδικασίες και σώζοντας ζωές, δεν είμαστε ακόμη πραγματικά έτοιμοι να βάλουμε στη ζωή μας αυτόνομες μηχανές, πόσω μάλλον νοήμονες. Το 2017 ήταν από αυτή την άποψη μια χρονιά συνειδητοποίησης: αρκετές εκθέσεις οι οποίες προσπαθούν να αξιολογήσουν τις συνέπειες που θα έχει η είσοδός τους στην αγορά εργασίας είδαν το φως της δημοσιότητας, ενώ οι συζητήσεις σχετικά με το αν τα αυτόνομα οχήματα και στρατιωτικά συστήματα θα πρέπει να προγραμματίζονται με επιλογή να αφαιρούν ανθρώπινες ζωές άναψε επανειλημμένως, φθάνοντας μάλιστα όσον αφορά τα οπλικά συστήματα για πρώτη φορά σε επίσημο επίπεδο στον ΟΗΕ. Το μόνο συμπέρασμα που βγαίνει προς το παρόν είναι ότι όλα τα ζητήματα, και κυρίως εκείνα της ηθικής και της δεοντολογίας, παραμένουν ανοιχτά.
Λ.Φ.

...αποκάλυψέ μου τι κάνει το junk DNA

Βεβαίως το αίτημα για την αποκάλυψη του ρόλου του junk DNA (τoυ γενετικού υλικού που δεν αποτελεί κώδικα για τη σύνθεση των πρωτεϊνών) δεν θα πρέπει να διατυπωθεί στον Αγιο Βασίλη, αλλά στον Μανώλη Δερμιτζάκη, τον έλληνα καθηγητή Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Τα τελευταία χρόνια ο κ. Δερμιτζάκης ηγείται μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων η οποία έχει θέσει έναν πολύ δύσκολο στόχο: να καταλάβει πώς επιδρά στην υγεία (και κατά συνέπεια στην ασθένεια) η γενετική ποικιλομορφία.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, και συγκεκριμένα από την ολοκλήρωση της αποκωδικοποίησης του ανθρωπίνου γονιδιώματος. Το......


Διαβάστε περισσότερα στο: www.tovima.gr